บทที่13   ความเชื่อ ศาสนาและการควบคุมทางสังคม  >> หน้า 15

 

                ผีที่ดีอาจจะรังควานชาวบ้านถ้าหากไม่ได้รับการเลี้ยงดูอย่างดีและจะทำร้ายคนได้ ส่วนผีร้ายอาจช่วยเหลือมนุษย์ให้หายจากโรคภัยไข้เจ็บถ้าหากได้รับการเลี้ยงดูดี ด้วยเหตุนี้ คนทรงจึงต้องทำพิธีเซ่นไหว้ผีอยู่เสมอเพื่อป้องกันมิให้ผีโกรธและทำร้ายผู้คน

                ผีแต่ละชนิดจะทำหน้าที่ใครหน้าที่มัน ไม่ยุ่งเกี่ยวงานของกันและกัน อนึ่ง มีการจัดแบ่งลำดับชั้นของผี กล่าวคือ ผีเชจิซิน และผีซานซินเป็นผีที่มีสถานภาพสูงสุด ผีเมนกิน ผีโซนาง และผียองซานเป็นผีชั้นต่ำ ส่วนผีบ้านนั้น ผีชองโจซินจะมีอำนาจสูงสุด และผีคอลลิบอยู่ในลำดับที่ต่ำสุด

                ในเรื่องแนวคิดเกี่ยวกับจักรวาลนั้น ลัทธิคนทรงเชื่อว่ามนุษย์ที่เกิดมาในโลกประกอบไปด้วยร่างกายและวิญญาณ วิญญาณจะเป็นตัวกำหนดให้ทารกไปเกิดและจะปกป้องเพื่อให้ทารกนั้นเจริญเติบโตแข็งแรง ดังนั้น คนจึงไปเซ่นไหว้ด้วยข้าวและซุปแก่วิญญาณเมื่อเด็กแรกเกิด มิฉะนั้นเด็กคนนั้นจะถูกรบกวนจากวิญญาณหรือผี นอกจากนี้ คนยังเชื่อว่าชีวิตของคน ความตาย ความสุข โชคร้าย และวาสนาเป็นผลมาจากวิญญาณและการกระทำของผี

                เมื่อคนตาย วิญญาณจะออกจากร่างไปโดยมีภูติชื่อซิบวังเป็นผู้นำทางไป วิญญาณนั้นจะขึ้นสวรรค์หรือลงนรกขึ้นอยู่กับการตัดสินใจของภูติซิบวัง หากเมื่อมีชีวิตอยู่ คน ๆ นั้นกระทำแต่สิ่งที่ดี เมื่อเขาตายไปวิญญาณก็จะไปเสพสุขบนสวรรค์ ในทางตรงกันข้าม หากเขากระทำแต่ความเลว วิญญาณก็จะได้รับทุกข์ทรมานในนรก

                พิธีเซ่นไหว้ที่คนทรงกระทำนั้นมีหลายประเภท เช่น พิธีเซ่นไหว้ที่สำคัญที่สุดเรียกว่า กัท ซึ่งถือว่าเป็นพิธีใหญ่ โดยจะมีการเซ่นไหว้อาหาร สิ่งของและการร่ายรำทำเพลงของคนทรง ส่วนพิธีเซ่นไหว้สำหรับครอบครัว ได้แก่ ภายหลังจากทารกคลอด และพิธีผูกชีวิตและวิญญาณซึ่งจะกระทำกันเป็นพิธีเล็ก ๆ โดยมีสมาชิกครอบครัวและญาติพี่น้องเข้าร่วมไม่กี่คน

                คนจะเรียกชื่อคนทรงต่างกัน เช่น ในอดีต มีชื่อเรียกคนทรงที่เป็นหญิงถึง 22 ชื่อ และคนทรงชาย 28 ชื่อ ส่วนประเภทของคนทรงนั้น ได้แก่ คนทรงอาชีพและคนทรงครอบครัว

                คนทรงอาชีพคือผู้ที่ทำหน้าที่ในการประกอบพิธีเซ่นไหว้วิญญาณโดยจะทำเป็นงานอาชีพ ส่วนคนทรงครอบครัว ได้แก่ แม่บ้านที่ทำพิธีเซ่นไหว้ของครอบครัว คนทรงครอบครัวไม่อาจทำพิธีเซ่นไหว้ขนาดใหญ่เช่นพิธีกัทได้ คนทรงอาชีพแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ (1) คนทรงที่สืบทอดอาชีพมาจากพ่อแม่ คนทรงประเภทนี้จะสามารถขับร้องและเต้นรำได้ดี แต่จะไม่ค่อยมีพลังอำนาจในการติดต่อกับผีหรือวิญญาณได้ดีนัก (2) คนทรงที่วิญญาณแต่งตั้ง คือผู้ที่วิญญาณได้เข้าสิงอยู่ในร่างและกำหนดให้เป็นคนทรง คนทรงประเภทนี้จึงมีอิทธิพลและได้รับความเชื่อถือมากที่สุด เพราะสามารถประกอบพิธีทางศาสนาได้ทุกอย่างและสามารถติดต่อกับวิญญาณและผีได้โดยตรง (3) คนทรงฝึกหัด คนทรงประเภทนี้เรียนรู้เพื่อทำหน้าที่เป็นคนทรงอาชีพ  จึงไม่สามารถร้องเพลงหรือเต้นรำได้ดี หน้าที่ส่วนใหญ่ของคนพวกนี้ก็คือการเป็นหมอดู ด้วยเหตุนี้ จึงมีคนให้ความเคารพนับถือน้อยที่สุด