วิเคราะห์ทฤษฎีของมอสส์และซาลินส์

                ทั้งมอสส์และซาลินส์อ้างว่าตนเป็นผู้ที่นำเอาข้อมูลจริงที่ปรากฏขึ้นในสังคมเป็นหลักในการอธิบายและตั้งเป็นทฤษฎีขึ้น สำหรับมาร์เซล มอสส์นั้นได้กล่าวถึงกฎเกณฑ์ด้านศีลธรรมที่บังคับความประพฤติของคนให้ปฏิบัติตามกลไกที่มีเหตุมีผล เขายังกล่าวต่อไปอีกว่า ในสังคมดั้งเดิมนั้นทุกคนเป็นกันเองต่อกัน แต่การที่จะสร้างและพัฒนามิตรภาพต่อกันจะต้องเป็นไปตามกฎเกณฑ์ที่ว่าไว้ การให้ของกำนัลแก่กันเป็นเพียงกลวิธีทางสังคมที่คนต้องการแสวงหาผลประ โยชน์จากการเสแสร้งว่าเป็นคนใจกว้าง

                จะเห็นได้ว่า กฎเกณฑ์ทางสังคมที่มอสส์สร้างขึ้นนั้นเป็นไปตามหลักตรรกศาสตร์มากกว่าที่ใช้ข้อเท็จจริงทางสังคมมาเป็นพื้นฐานทางทฤษฎี ทั้งนี้เพราะเขาได้ตั้งสมมติฐานว่าทุกคนต้องเป็นผู้หวังประโยชน์ (economic man) ซึ่งจะต้องสร้างหรือให้ของกำนัล เพื่อผลประโยชน์ที่จะได้รับทางวัตถุและมิตรภาพจากอีกฝ่ายหนึ่ง อาจมีคำถามถามขึ้นว่าตามสภาพความเป็นจริงทางสังคมนั้น คนจะต้องกระทำแบบนั้นทุกครั้งหรือเปล่าที่จะให้ได้มาซึ่งสิ่งที่เขาต้องการหรือมิตรภาพจากคนอื่น คำถามนี้อาจทำให้เราต้องคิดอย่างรอบคอบก่อนที่จะนำเอาทฤษฎีของมอสส์ไปใช้

                สำหรับแนวความคิดของซาลินส์นั้นอาจปรากฏว่าเป็นทฤษฎีที่ใช้ข้อมูลที่มีพื้นฐานจากสภาพที่เป็นจริงมากกว่า เพราะเขาได้ปฏิเสธที่จะพิจารณาว่ามิตรภาพที่มีต่อกันจะมีผลมาจากการแลกเปลี่ยนเท่านั้น ทั้งนี้เพราะสังคมและกระบวนการทางสังคมมิใช่เป็นเรื่องเศรษฐกิจและไม่ขึ้นอยู่กับกฎเกณฑ์ทางเศรษฐกิจแต่เพียงอย่างเดียว เขากล่าวว่าการที่คนจะคาดหวังที่จะได้รับสิ่งตอบแทนจากอีกฝ่ายหนึ่งนั้นเป็นเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับมิตรภาพเลย ด้วยเหตุนี้เขาจึงจำแนกการแลกเปลี่ยนสิ่งของระหว่างบุคคลและกลุ่มคนตามความสัมพันธ์ทางสังคม

                อย่างไรก็ตาม ทั้งมอสส์และซาลินส์มิได้กล่าวถึงสภาพทาง "ปริมาณ" และ "คุณค่า" ของสิ่งของที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนเลยซึ่งอาจถือได้ว่าเป็นข้อจำกัดของทฤษฎีดังกล่าว อนึ่ง การคาดหวังผลกำไรจะเกิดขึ้นในกรณีที่ต้นทุนของสิ่งของที่นำมาใช้ในการแลกเปลี่ยนนั้นมีค่าเชิงปริมาณและคุณค่าต่างกัน เราสามารถคิดจากสมการดังนี้

                       P     =     TR  -  TC

                Profit     =     Total Revenue - Total Cost

หรือ          กำไร       =     รายได้รวม      - ต้นทุน