บทที่10  การแลกเปลี่ยนและเงินตรา   >> หน้า 2

AN113


                     ในสังคมดั้งเดิมนั้น การกระจายผลผลิตมิได้เป็นตามกฎเกณฑ์เชิงเศรษฐศาสตร์ดั่งเช่นสังคมสมัยใหม่ ส่วนมากจะปรากฏในรูปของการให้ของกำนัลหรือของที่ระลึก (gift) และการแลกเปลี่ยนเชิงพิธีกรรม (ceremonial exchange) การแลกเปลี่ยนมักจะเป็นไปในรูปของการแลกโดยใช้ของต่อของ (barter system) เป็นสำคัญ ตัวอย่างของการศึกษาสังคมต่อไปนี้นัก   มานุษยวิทยาถือกันว่าเป็นรูปแบบแม่บทหรือเป็นแบบฉบับในการศึกษาเรื่องเศรษฐกิจการแลกเปลี่ยนและได้มีการกล่าวขวัญถึงรูปแบบหรือประเพณีการแลกเปลี่ยนของคนในสังคมนี้อยู่เสมอ

1.  วัฒนธรรมการแลกเปลี่ยนของชาวเกาะโทรเบียน

                ชาวเกาะโทรเบียนซึ่งอาศัยอยู่ในหมู่เกาะมาเลนีเซีย ทะเลใต้ของมหาสมุทรแปซิฟิกมีประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์คือการแลกของที่ระลึกแก่กัน ทุกคนเมื่อจะเข้าไปในสังคมนี้จะต้อง เตรียมของ เช่น เครื่องประดับ เพื่อให้กับคนอื่นอันเป็นการแสดงถึงการทักทายและเป็นการสร้างมิตรภาพและความคุ้นเคยขึ้น ส่วนผู้รับก็จะให้คำมั่นสัญญาว่าจะนำของที่มีค่าเท่ากันหรือมากกว่ามาให้เป็นการตอบแทน กระบวนการแลกของระหว่างกันนั้นจะประกอบไปด้วยพิธีการและคำกล่าวที่เป็นทางการจากผู้ให้และผู้รับ ตลอดจนมีกฎเกณฑ์ความประพฤติและมารยาทบังคับไว้ในขณะที่มีกิจกรรมทางสังคมชนิดนี้ขึ้น

                ในการแลกเปลี่ยนสิ่งของต่อกันภายในสังคมนั้นจะมีลักษณะเป็นการสร้างความสัมพันธ์ต่อกันมากกว่าที่จะเป็นการแข่งขันระหว่างกัน นอกจากนี้ยังมีการนำเอาอาหารมามอบไว้ที่ส่วนกลางหรือครอบครัวของหัวหน้า   เพื่อหัวหน้าจะได้นำเอาอาหารเหล่านี้ไปบริโภคในหมู่ผู้ปกครองและนำไปแจกจ่ายให้แก่เด็กและผู้ที่เจ็บป่วย ตลอดจนจัดงานเลี้ยงสำหรับสมาชิกของสังคมทุกคนในงานรื่นเริงซึ่งมักจะจัดให้มีขึ้นปีละหลาย ๆ ครั้ง   
                         ส่วนการแลกเปลี่ยนระหว่างสังคมหรือที่เรียกว่า "กุลา" นั้นก่อให้เกิดประเพณีการแลกของต่อของระหว่างเผ่าซึ่งมีส่วนสัมพันธ์โดยตรงกับสถานภาพทางสังคมของผู้ให้และผู้รับและคุณค่าทางเวทมนต์คาถาของทั้งสองฝ่าย   หน้าที่ประโยชน์ที่สำคัญของการแลก "กุลา"  นั้นทำให้เกิดบูรณาการระหว่างสังคมขึ้น คนในเผ่าต่าง ๆ จะมีความสัมพันธ์ต่อกันและเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ทั้งนี้เนื่องมาจากการสร้างหนี้สินซึ่งผู้อื่นนำเอาของมาใช้และการมีภาระผูกพันที่จะต้องชดใช้คืนหมุนเวียนกันไปอย่างไม่มีวันจบสิ้น
(1)