บทที่10  การแลกเปลี่ยนและเงินตรา   >> หน้า 3

AN113


2.  วัฒนธรรมพอทแลทซของอินเดียนแดงเผ่าควาคิตอล

                ประเพณีพอทแลทชของอินเดียนแดงเผ่าควาคิตอลมีการแลกเปลี่ยนโดยการเชิญไปกินเลี้ยงและให้ของขวัญในงานวันพิเศษ โดยเฉพาะในวันที่มีการเปลี่ยนแปลงสถานภาพของชีวิต (rites de passage) เช่น วันเกิด วันเริ่มเข้าสู่วัยสาว วันแต่งงานและวันตาย หรือแม้กระทั่งวันปกติธรรมดาที่มิใช่เป็นวันพิเศษดังที่กล่าวนี้ก็ตาม งานเลี้ยงจะกระทำขึ้นเพื่อแสดงถึงความยิ่งใหญ่และความร่ำรวย ถ้าหากใครสามารถจัดงานเลี้ยงได้บ่อยครั้งและทำลายข้าวของหรือภาชนะที่ใช้ใส่อาหารและเครื่องครัวมากกว่าก็ถือว่าเขาได้รับเกียรติยศชื่อเสียงทางสังคมมากแค่นั้น  ในขณะเดียวกัน แขกที่ได้รับเชิญไปในงานเลี้ยงก็จะต้องเป็นเจ้าภาพจัดงานเลี้ยงเพื่อเป็นการตอบแทนแก่เจ้าภาพเดิมและทำลายข้าวของให้เท่ากับงานที่เคยได้รับเชิญไป  หรือทำลายในจำนวนที่มากกว่า ในการเชิญไปในงานเลี้ยงนั้นมิใช่จะเชิญไปเข้าร่วมเพื่อความสนุกสนานเท่านั้น แต่ผู้รับเชิญจะปฏิเสธการไปร่วมงานนั้นมิได้และจะไม่จัดงานเป็นการตอบแทนก็มิได้อีกเช่นกัน

                ส่วนการรับสิ่งของจากอีกฝ่ายหนึ่ง ผู้รับจะต้องใช้คืนเป็นจำนวน 2 เท่าจากที่ได้รับมาภายในระยะเวลา 1 ปี  กระบวนการของพอทแลทชเป็นเสมือนการบังคับให้ยืมและเป็นการลงทุนด้วย ทั้งนี้เป็นเพราะความสัมพันธ์ดังกล่าวก่อให้เกิดความเป็นเจ้าหนี้และลูกหนี้ และจำนวนของที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนจะเพิ่มขึ้นในอัตราเรขาคณิต(2)

                การศึกษาเรื่อง "กุลา" และ "พอทแลทช" นี้แสดงให้เห็นถึงระบบเศรษฐกิจของสังคมดั้งเดิมที่การกระจายผลผลิตปรากฏเป็นรูปแบบพิเศษและแตกต่างไปจากสังคมที่เรากำลังอาศัยอยู่ ทั้งนี้ กระบวนการแลกเปลี่ยนเกิดขึ้นในหมู่คนที่มีอาชีพและการดำเนินชีวิตเหมือนกัน สิ่งของที่ใช้เป็นสื่อกลางของการแลกเปลี่ยนก็มิได้แตกต่างกันเลย  ด้วยเหตุนี้ หน้าที่ประโยชน์ของกิจกรรมด้านนี้จึงมีมากกว่าที่จะเป็นเพียงการกระจายผลิตผลเท่านั้น แต่รวมไปถึงประโยชน์ในด้านการสร้างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน (social unity) และความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น (social cohesion) ระหว่างสมาชิกในสังคมเดียวกันและระหว่างเผ่าอีกด้วย ผู้อ่านลองพิจารณาสังคมตัวอย่างอีกสังคมหนึ่งซึ่งมีการจัดระเบียบทางสังคมที่แปลกแตกต่างไปจากสังคมทั้งหลาย คือ สังคมของชาวเฟอร์ ผู้ที่ทำการศึกษาสังคมนี้คือศาสตราจารย์เฟรดริค บาร์ธ  ในสังคมนี้สามีและภรรยาต่างมิได้อาศัยอยู่ร่วมกันเป็น  "หน่วยทางเศรษฐกิจ"  แบบครอบครัว ฝ่ายชายและฝ่ายหญิงต่างผลิตและต่างก็บริโภคสิ่งที่ตนทำขึ้นโดยไม่เกี่ยวข้องซึ่งกันและกัน