บทที่9  ระบบเศรษฐกิจเทคโนโลยีและสภาพนิเวศ  >>หน้า 13

 
                จะเห็นได้ว่า ตัวอย่างที่ยกมานี้แสดงถึง แบบแผนการดำเนินชีวิตของคนในแต่ละสังคมที่เกี่ยวพันอย่างแน่นแฟ้นกับสภาพนิเวศที่สังคมนั้นตั้งอยู่ อย่างไรก็ตาม สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติมิใช่เป็นตัวแปรเดียวที่มีอิทธิพลในการกำหนดวัฒนธรรมและวิถีการดำเนินชีวิตของคนในสังคมนั้น ๆ ทั้งนี้เพราะยังมีตัวอย่างอีกหลายตัวอย่างที่สมาชิกของสังคมได้สร้างวัฒนธรรมเพื่อเอาชนะธรรมชาติ อาทิเช่น ชาวอิสราเอลสามารถพลิกพื้นทรายให้กลายเป็นพื้นที่การเกษตร คนเนเทอร์แลนด์ถมทะเลเพื่อให้มีพื้นที่อยู่อาศัยกว้างขวางยิ่งขึ้นและคนญี่ปุ่นสามารถผลิตสินค้าได้มากมายภายใต้ข้อจำกัดทางธรรมชาติหลายประการ ตัวอย่างเหล่านี้ชี้ให้เห็นถึงความสามารถของมนุษย์ที่เอาชนะธรรมชาติด้วยการสร้างเทคโนโลยีและมีการดำรงชีวิตที่มีแบบแผนที่เข้มแข็ง จากตัวอย่างทั้งหลายที่กล่าวมานี้ ทำให้เราต้องตระหนักถึงระดับการใช้เทคโนโลยีของคนในแต่ละสังคมว่าเป็นเช่นไรในการนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน

                ระบบเศรษฐกิจ

                เราอาจจำแนกระบบเศรษฐกิจของสังคมต่าง ๆ ทั่วโลกออกเป็น (1) การเข้าป่าล่าสัตว์ (hunting and gathering) (2) การปลูกพืชไร่ (shifting cultivation and horticulture) (3) การทำเกษตรบนพื้นราบ (irrigated agriculture) และ (4) อุตสาหกรรม (industry) ระบบเศรษฐกิจแต่ละระบบจะมีรูปแบบเด่นเฉพาะตัวและจะก่อให้เกิดแบบแผนการดำเนินชีวิตของสมาชิกของสังคมไปคนละแบบ ดังตัวอย่างดังต่อไปนี้

                1. รองศาสตราจารย์ชนัญ วงษ์วิภาค แห่งภาควิชามานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยศิลปากรได้เล่าถึงระบบเศรษฐกิจการเข้าป่าล่าสัตว์ของชนเผ่าผีตองเหลือง ที่มีถิ่นที่อยู่ในแถบอำเภอสาและอำเภอร้องกวาง จังหวัดน่านว่า ในปี พ.ศ. 2530 ที่ทำการศึกษานั้น ชนเผ่านี้อาศัยอยู่ตามไหล่เขาซึ่งอยู่สูงจากระดับน้ำทะเลราว 3,000 ฟุตขึ้นไป ที่ตั้งชุมชนจะตั้งใกล้แหล่งน้ำ เช่น ลำธาร หรือบริเวณที่มีน้ำซับซึมขึ้นมา เพื่อใช้ในการบริโภคและสามารถหาปูปลาจากลำธารนั้นด้วย ชาวผีตองเหลืองจะเก็บพืชผักผลไม้และของป่ามาเป็นอาหาร อาหารหลักที่หาได้ เช่น มันเล็ก มันสีเลือดหมู มันจ้าวมะพร้าว และมันอ้น ซึ่งต้องใช้ไม้เสี้ยมปลายแหลมหรือเสียมขุดดินรอบ ๆ โคนต้นมันจนได้หัวมันขึ้นมา จากนั้น ก็จะหักเอาเฉพาะส่วนหัวที่เป็นเนื้อมันไปทำอาหารและจะปล่อยให้จุดขั้วระหว่างต้นกับหัวมันไว้ประมาณ 1 - 2 นิ้ว ฝังกลบไว้ในหลุมเก่า เมื่อฝนตกมันในหลุมก็จะเจริญเติบโตและใช้หัวมันเป็นอาหารในปีถัดไป ในฤดูฝน จะเป็นช่วงที่ป่ามีอาหารให้ชาวผีตองเหลืองเก็บกินได้มากกว่าช่วงฤดูอื่นการจับสัตว์ป่าก็เป็นแหล่งที่มาของอาหารอีกทางหนึ่ง ซึ่งใช้อาวุธที่มีเพียงหอกและมีด เท่านั้น(8)