บทที่ 11
ครอบครัวและเครือญาติ

               ครอบครัวและเครือญาติเป็นสถาบันหลักทางสังคมที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในสังคมมนุษย์ทุกสังคม จนมีผู้กล่าวกันว่า ครอบครัวเป็นหน่วยทางสังคมที่มีขนาดเล็กและตอบสนองความต้องการทั้งทางชีวภาพและทางสังคม ในแง่ของความต้องการทางชีวภาพนั้น ความต้องการทางเพศเป็นปัจจัยสำคัญที่ต้องได้รับการตอบสนอง อีกทั้งเป็นความจำเป็นที่จะทำให้สังคมอยู่รอด กล่าวคือ ความจำเป็นที่จะต้องสร้างสมาชิกใหม่ขึ้นมาทดแทนสมาชิกเก่าที่เสียชีวิตไป ในแง่ของความต้องการทางด้านสังคมนั้น มนุษย์มีความจำเป็นที่จะต้องอยู่ร่วมกันเป็นสังคม อย่างน้อย ๆ ก็จะต้องมีใครสักคนหนึ่งที่มาร่วมชีวิตเป็นคู่ทุกข์คู่ยากจนแก่จนเฒ่า แต่การที่จะมีเพื่อนที่จะอยู่กินกันได้นาน คงไม่มีใครเกินไปกว่าคนต่างเพศที่ร่วมชีวิตเดียวกัน

                คนไทยเราก็ได้ให้ความสนใจในเรื่องนี้มานาน ดังเช่น พระยาอนุมานราชธนได้รวบรวมแนวคิดและประเพณีการแต่งงานและการปลูกเรือนของไทยไว้อย่างละเอียด ซึ่งเป็นหนังสือที่ให้ความรู้ที่น่าสนใจยิ่ง นอกจากนี้ ท่านยังได้เขียนประเพณีเกี่ยวกับการเกิด - การตายไว้อีกเล่มหนึ่งเพื่อย้ำให้เห็นถึงสภาพและปรากฏการณ์ในครอบครัวและเครือญาติของชนชาวไทย⁽¹⁾ ความรู้ในหนังสือดังกล่าวถือได้ว่าเป็นหนังสือพื้นฐานในการศึกษาสถาบันครอบครัวของไทยทีเดียว