บทที่10  การแลกเปลี่ยนและเงินตร   >> หน้า 14

 

         ในสังคมปัจจุบันความซับซ้อนของสังคมมีมากและการแลกเปลี่ยนสิ่งของต่อกันได้รับการปรุงแต่งเป็นรูปของสัญลักษณ์ต่าง ๆ จนบางครั้งเราไม่สามารถจะสืบกลับไปหาพื้นฐานของพฤติกรรมนั้น ๆ ได้เลย และอีกประการหนึ่งสังคมบางสังคมที่นักมานุษยวิทยาออกไปศึกษานั้นแม้ว่าจะมิใช่เป็นสังคมอุตสาหกรรม ที่ซึ่งมีคุณลักษณะแตกต่างจากสังคมดั้งเดิมประดุจสีดำกับสีขาว แต่ก็เป็นสังคมที่มีลักษณะผสมผสานกันระหว่างสังคมทั้ง 2 ประเภทนี้ ได้แก่ สังคมชนบท ชาวประมง สังคมเมืองก่อนอุตสาหกรรมหรือแม้แต่สังคมเมืองใหญ่ ๆ บางสังคมก็จะมีลักษณะเป็นแบบชนบทในเมือง (village in city) ซึ่งคนที่มีวัฒนธรรมเดียวกันหรืออพยพมาจากแหล่งเดียวกันมักจะรวมตัวกันเป็นกลุ่มในเมือง (re-tribalization) เป็นต้น ด้วยเหตุนี้ ผู้ศึกษาจึงควรจะได้ทราบถึงแนวความคิดขั้นพื้นฐานเสียก่อนแล้วนำมาเทียบเคียงกับปรากฏการณ์จริงในสังคมปัจจุบัน ซึ่งอาจทำให้เกิดความเข้าใจปรากฏการณ์ทางสังคมได้ดียิ่งขึ้น อนึ่ง ในปัจจุบัน นักมานุษยวิทยาได้ใช้วิธีการศึกษาแบบนี้กับสังคมสมัยใหม่ เช่น การศึกษาเรื่องของกำนัลและภาวะเศรษฐกิจของอังกฤษ เป็นต้น

                อีกประการหนึ่ง ผลสะท้อนของพฤติกรรมทางสังคมเกี่ยวกับการแลกเปลี่ยนอาจมีผลกระทบต่อระบบสังคมด้านอื่น ๆ  เช่น การแต่งงานและเครือญาติ การเมือง ความเชื่อทางด้านศาสนา ตัวอย่างเช่น การแต่งงานและการมีสินสอดทองหมั้นนั้นอาจอธิบายในแง่ของการแลกเปลี่ยนได้ดังนี้

                1.     เป็นการแลกเปลี่ยนระหว่างทรัพย์สมบัติของฝ่ายชายกับผู้หญิง เช่น ในสังคมที่แรงงานมีความสำคัญต่อการผลิตมากนั้น การที่จะให้แรงงานผู้หญิงแก่อีกฝ่ายหนึ่งจึงจำเป็นที่จะต้องได้รับสิ่งของเป็นการแลกเปลี่ยนเพื่อทดแทนแรงงานที่ขาดไป

                2.     เป็นการกระจายทรัพย์สินของกลุ่มฝ่ายชายไปยังกลุ่มฝ่ายหญิง(8)

                ในบางกรณี การแลกเปลี่ยนมีผลต่อการผดุงสถานภาพ (status quo) ทางด้านเศรษฐกิจและการเมืองด้วย นั่นหมายถึงว่า การกระจายผลผลิตได้กระทำกันเฉพาะหมู่ผู้ที่อยู่ในสถานภาพทางด้านเศรษฐกิจเดียวกันอันอาจก่อให้เกิดผลทางด้านการเมืองในรูปของการสนับสนุนการเลือกตั้งสภาเทศบาลและสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรด้วย